Cây lan gấm hay còn được gọi là cây lan kim tuyến, nó không chỉ có giá trị kinh tế cao mà đây còn là một loại dược liệu đặc biệt quý hiếm có tác dụng cực tốt đối với sức khỏe con người, nhất là trong việc chữa trị bệnh. Để hiểu rõ hơn về cây lan gấm cũng như những tác dụng của loài cây này, bạn đọc nên tham khảo ngay bài viết dưới đây.
Mục Lục
Cây lan gấm là gì?
Cây lan gấm có tên khoa học là Anoectochilus setaceus Blume, thuộc họ Lan, ngoài tên thường gọi là lan kim tuyến thì cây lan gấm còn có nhiều tên khác nhau như nam trùng thảo, cây kim cương, cỏ nhung, mộc sơn thạch tùng, lá gấm, kim cương, giải thủy tơ…
Đặc điểm sinh thái của cây lan gấm
Lan gấm là loài địa lan thân bò, bò sát mặt đất, tìm thấy nhiều ở Vân Nam (Trung Quốc), Lào và Việt Nam. Chúng là loại cây ưa độ ẩm cao, thích nơi có bóng râm và rất kỵ ánh sáng, thích hợp phát triển ở nơi có thổ nhưỡng là đất tơi xốp, có nhiều mùn và thoáng khí.
Lan gấm thường sinh sống và phát triển chủ yếu ở địa hình núi đá vôi, dọc theo các khe suối trong rừng sâu, mọc nhiều ở khu rừng rậm, dưới các tán cây to ở trong rừng, tập trung ở nơi có độ ẩm cao từ 500 đến 1.600 mét. Vì vậy lan gấm không mọc và không tìm thấy ở các tỉnh đồng bằng.
Tại Việt Nam thì cây lan kim tuyến phân bố nhiều ở các tỉnh vùng núi phía Tây Bắc như Lào Cai, Yên Bái, Tuyên Quang, Hòa Bình, Cao Bằng… Ngoài ra cây lan gấm còn mọc nhiều tại các vùng có rừng già ở Lâm Đồng như ở Đà Lạt, Lạc Dương, Đơn Dương hay Di Linh….bởi khí hậu nơi đây vừa mát mẻ quanh năm lại có độ ẩm tương đối lớn nên rất thích hợp để loài địa lan này phát triển.
Cách chế biến và thu hái lan gấm
Toàn bộ cây lan gấm đều được sử dụng để làm thuốc chữa bệnh, cây được thu hái quanh năm, thông thường thì khi thu hái người dân sẽ chỉ hái thân lá chứ không lấy rễ, mục đích như vậy là để cho cây tiếp tục phát triển, ra lá và hoa để thu hoạch tiếp. Sau khi thu hái cây lan gấm đem về rửa sạch, đem phơi khô để làm thuốc hoặc có thể dùng cây tươi.
Lan kim tuyến là thảo dược đặc biệt quý hiếm, vì thế chúng được săn lùng rất ráo riết, có những thời điểm mà thương lái Trung Quốc, Đài Loan đã thu mua với mức giá vài triệu đồng 1 kg hoặc tới 12 triệu đồng/kg lan gấm khô.
Thành phần hóa học của cây lan gấm
Theo các tài liệu nghiên cứu thì cây lan gấm có chứa các hoạt chất chính là succinic acid, beta-D-glucopyranosy, beta-sitosterol, isorhamnetin-3-O-beta-D-rutinosid, palmitic acid, stearic acid và nhiều hoạt chất quý, các acid amin quý khác. Đặc biệt theo nghiên cứu từ Mỹ thì các acid amin quý có ở trong cây lan kim tuyến được cho là có công dụng điều trị các khối u ác tính hay ung thư.
Theo y học cổ truyển thì cây lan gấm là cây có tính mát, vị ngọt, hơi chát, tác dụng vào can và tỳ, giúp thanh nhiệt và giải độc cơ thể cực tốt, thúc đẩy lưu thông khí huyết.
Nhận biết hình ảnh cây lan gấm
– Lan gấm là cây thân bò nên độ cao của thân cây chỉ dao động từ 10–20 cm, thân cây có màu tím, mọng nước, thân cây tròn và có nhiều nách, phần cây non có nhiều lông mềm, mang 2-6 lá mọc cách, cây thường mọc xòe trên mặt đất.
– Lá cây lan gấm: lá có độ dài từ 3-4cm, rộng tầm 2-3cm, lá có hình trái xoan hoặc là hình trứng, đầu lá nhọn và phần phía gốc thì tròn. Trên mỗi lá sẽ có từ 3 đến 5 sọc gân dọc. Phía mặt bên trên của lá lan gấm có vệt màu vàng ở giữa và mạng gân màu hồng nhạt, còn phía mặt bên dưới có màu nâu nhạt. Cuống lá lan gấm dài 2–3 cm, gốc cuống tạo thành bẹ lá và ôm lấy thân.
– Hoa lan gấm: hoa có màu hồng được phủ lớp lông màu đỏ, hoa thường mọc thành cụm, cụm hoa dài từ 10-15cm, mỗi cụm thường có 5-10 bông hoa, bông hoa dài 2,5 cm với cánh môi dài 1,5 cm mang 6-8 ria mỗi bên, đầu môi thì chẻ thành 2 thùy thuôn đầu tròn. Bầu hoa dài khoảng 13mm, có lông thưa. Lan gấm thường ra hoa vào tháng 10 -12,
– Lan gấm có thể tự sinh sản vô tính bằng thân rễ và chồi, cây ra quả và quả chín vào tầm tháng 12 tới tháng 3 năm sau.
Cây lan gấm có những tác dụng gì?
Công dụng chủ yế của lan kim tuyến bao gồm:
– Cây có tính kháng khuẩn cao nên có tác dụng chữa hiệu quả các bệnh viêm khí quản, ho khan, đau họng, giải nhiệt, tiêu đờm, mát phổi, tiêu viêm, lao phổi, ho ra máu, giúp bổ phổi, giúp giải trư u uất, tăng cường sức khỏe.
– Giúp lưu thông khí huyết, lọc máu, bổ máu, giải độc
– Chữa viêm dạ dày mãn tính
Xem Ngay: Đau Dạ Dày Uống Trà Dây
– Chữa gan mãn tính, nóng gan, tâm hỏa, giúp tái tạo mới tế bào gan
– Chữa suy nhược cơ thể, suy nhược thần kinh, cao huyết áp,
– Chữa đau lưng, phong thấp, đau nhức khớp xương, suy thận, di tinh, rắn cắn
– Tốt cho trẻ con chậm lớn, trẻ em hay khóc và dưỡng âm
– Điều trị mất ngủ, giúp an thần, ngủ ngon và ngủ sâu giấc, thích hợp với người già
– Điều trị bệnh tiểu đường
– Điều trị bệnh ung thư: đây là kết quả đã được nghiên cứu và công bố tại Mỹ.
Sử dụng cây lan gấm như thế nào?
Cây lan gấm có thể hái về dùng tươi hoặc là phơi khô để dùng. Những đối tượng thích hợp để sử dụng lan gấm đó là người bị bệnh tiểu đường, bệnh nhân ung thư, người đang bị đường huyết cao, người hay bị mất ngủ, người mắc các bệnh về gan (như xơ gan, viêm gan và ung thư gan), người gầy yếu, ăn kém và suy nhược cơ thể, hoặc bình thường có thể sử dụng lan gấm khô để ngâm rượu uống rất tốt.
Cách sử dụng cây lan gấm:
– Để ngâm rượu: cần chuẩn bị sẵn 1kg lan gấm tươi hoặc 500g lan gấm khô đều được, cùng với đó là 3 lít rượu trắng. Lấy lan gấm đem rửa sạch, để cho ráo nước hoặc dùng quạt thổi cho khô, cho vào bình thủy tinh ngâm cùng với rượu 40 độ, chỉ cần ngâm trong vòng 1 tháng là có thể uống. Uống rượu ngâm lan gấm có tác dụng tăng cường tiêu hóa, bồ bổ cơ thể, tăng cường chức năng sinh lý và cải thiện miễn dịch rất tốt cho sức khỏe.
– Dùng hạ sốt, giải nhiệt, ho khan, đau họng, đau ngực, giải trừ u uất phiền muộn…thì người bệnh dùng lan gấm tươi hoặc khô đem sắc với nước đường uống hàng ngày.
– Người dân tộc miền núi thường dùng lan gấm đem sắc lấy nước uống để chữa đau bụng, đau ruột. Hoặc có thể giã nát lan gấm đem đắp lên vết thương và chỗ bị rắn cắn là khỏi.
– Sắc lan gấm với nước đường uống sẽ giúp chữa bệnh cao huyết áp hiệu quả
– Chữa ho khạc ra máu: dùng khoảng 30g lan gấm, 25g mạch môn, 15g ngưu tất, 20g huyền sâm, 15g quyết minh tử và 20g hoài sơn. Tất cả cho vào ấm đất sắc uống, mỗi ngày uống 1 thang, ngày uống 3 lần, uống liên tục trong vòng 1 tuần sẽ thấy hiệu quả.
– Chữa thần kinh suy nhược và trị mất ngủ: người bệnh có thể dùng bài thuốc gồm 25g lan gấm, hoa nhài 12g, 10g hoa thiên lý, 15g mạch môn, 10g huyền sâm, ngưu tất 8g, 20g quyết minh tử, hoài sơn 12g, 8g cam thảo đất. Mỗi ngày sắc uống 1 thang như vậy, chia ngày uống 3 lần và uống liên tiếp trong vòng 3-5 thang là bệnh khỏi.
– Chữa kém ăn: bài thuốc gồm 25g lan gấm, 10g hoài sơn, sơn tra 6g, 8g liên nhục, trần bì 5g, 20g huyền sâm và quyết minh tử 5g. Tất cả đem sắc nước uống 3 lần/ngày, uống liên tiếp 5-7 tháng là có tác dụng.
Cách trồng cây lan gấm
– Chuẩn bị giá thể và đất trồng.
+ Rễ cây dương xỉ mục đem xé nhỏ, ngâm với nước sạch 30 phút cho ngấm no nước rồi đóng vào trong chậu/ cốc trồng, ấn giá thể chặt vừa phải. Xơ dừa đem xé nhỏ và phơi thật khô, ngâm trong nước vôi loãng 6-8 ngày, khi trồng thì vớt xơ dừa ra đóng vào chậu/cốc.
+ Đất trồng: đất phải là đất mục tơi xốp, ủ cùng phân ủ hoai theo tỷ lệ 4 đất: 1 phân ủ hoai; hoặc có thể thêm mùn cưa ủ hoai.
– Tiến hành trồng cây lan gấm. Trồng từng cây vào chậu/ cốc có giá thể, dùng tay ấn chặt vừa phải phần giá thể xung quanh gốc cây, chú ý để cho rễ cây chìm hẳn trong giá thể. Lây mảnh nilon đem trùm kín các chậu/ cốc lan khoảng 5 -7 ngày đầu, sau đó bỏ ra. Nếu trồng ngoài trời thì phải dùng lưới đen để che kín phía trên nilon, không để cây trực tiếp ngoài nắng.
Ngày tưới cây 2 lần dạng phun sương, nếu trời mưa thì không cần tưới. Khoảng 2 – 3 tuần tưới phân 1 lần, sau khi trồng 4-5 tuần, cây cứng cáp thì có thể cắt phần ngọn đem giâm thành cây mới.
Mua cây lan gấm ở đâu?
Nên lưu ý lan gâm là thảo dược cực kỳ quý hiếm nên việc mua được sản phẩm này không hề đơn giản, trong khi giá thành lại rất cao. Vì thế khi có ý định mua để chữa bệnh, bồi bổ cơ thể thì bạn nên tìm và chọn mua ở những địa chỉ uy tín, tin cậy để được đảm bảo chất lượng sản phẩm, hiệu quả khi sử dụng, sự an toàn cho sức khỏe cũng như được đảm bảo chi phí hợp lý nhất.
